Wat is een hernia?
Een uitstulping van de tussenwervelschijf wordt ook wel een hernia genoemd. Deze uitstulping kan op een zenuw drukken, waardoor er pijnklachten in een arm of been kunnen ontstaan. De hernia komt in het westen vaak voor. Een exacte verklaring hiervoor is niet bekend, maar zeer waarschijnlijk spelen houding en gebrek aan lichaamsbeweging een rol. Hernia en rugklachten kunnen echter ook erfelijk zijn. Hernia operaties zijn de meest frequent door neurochirurgen uitgevoerde ingrepen. Jaarlijks worden in Nederland ongeveer 11.000 herniaoperaties uitgevoerd.
Anatomie wervelkolom
De wervelkolom vormt de spil van het bewegingsapparaat. Ze omhult het ruggenmerg en de zenuwwortels en vormt de aanhechting van het bekken en alle belangrijke spieren van de romp. De tussenwervelschijf bestaat uit een elastische kern (nucleus pulposus) die is omgeven door een vezelige ring. De (elastische) tussenwervelschijven fungeren als een soort schokdemper en zorgen er bovendien voor dat de wervels gemakkelijk ten opzichte van elkaar kunnen bewegen. Hoewel een hernia theoretisch op elke plaats in de wervelkolom kan voorkomen zijn voor de praktijk alleen de drie onderste tussenwervelschijven van belang. De meest voorkomende hernia’s liggen tussen de 4e en 5e lendenwervel (L4-L5) en de 5e lendenwervel en het heiligbeen (L5-S1). Op deze niveaus treden 90% van alle hernia’s op. Minder frequent is de nekhernia en nog zeldzamer de hernia van de borstwervelkolom.
Hoe ontstaat een hernia?
Slijtage (of degeneratie) van een tussenwervelschijf is een proces dat tijdens het leven bij ieder mens in meerdere of mindere mate plaatsvindt. Dat kan aanleiding geven tot rugklachten, hoewel dat lang niet altijd gebeurt. Vaak komen rugklachten of hernia’s in bepaalde families wat meer voor. Zwaar werk met veel bukken en tillen kan wel meer rugklachten geven, maar het ontstaan van een hernia wordt er niet door veroorzaakt. Hernia’s komen even vaak voor bij mensen die licht werk doen als bij mensen die zwaar werk doen. Opvallend is dat rokers vaker rugoperaties ondergaan en dat bij deze groep patiënten het resultaat van de rugoperatie gemiddeld slechter is dan bij niet-rokers.
Linker zijaanzicht van de wervelkolom met de buikzijde onderaan. Een hernia van de tussenwervelschijf L4/5 verdrukt en knikt de linker wortel L5, wat de pijn veroorzaakt in het gebied van het linker been dat wordt verzorgd door L5.Indien er degeneratie van de tussenwervelschijf optreedt kan deze gaan puilen. Soms treedt er zelfs een scheur in de vezelring van de schijf op, waardoorheen dan stukken van de weke kern naar buiten kunnen worden geperst in de richting van het wervelkanaal. Meestal scheurt de ring op de zwakste plek, en dat is precies op de plaats waar de zenuwwortel het wervelkanaal verlaat. Dit zal dan meestal leiden tot beknelling van een zenuwwortel en tot pijnuitstraling in het been en eventueel ook tot uitvalsverschijnselen (verlamming en een slapend gevoel). Omdat bij hoesten, niezen en persen de druk in het wervelkanaal wordt verhoogd, dus ook de druk op de zenuwwortel, kan hierbij de pijnuitstraling toenemen.
Het stellen van de diagnose
Doorgaans is de eerste stap een röntgenfoto van de lendenwervelkolom maken. Op die foto kan de diagnose hernia niet worden gesteld, maar het is wel mogelijk om hiermee afwijkingen van het bot op het spoor te komen. Bovendien kan worden beoordeeld of er bijvoorbeeld sprake is van stand- of vormafwijkingen van de wervelkolom. Om aan te tonen dat de pijn in het been en de eventuele uitvalsverschijnselen inderdaad veroorzaakt wordt door het uitstulpen van een tussenwervelschijf, moet verder onderzoek worden verricht.De twee soorten onderzoek die hiervoor in aanmerking komen:
Wanneer de verschijnselen duidelijk zijn en de patiënt niet teveel overgewicht heeft kan dit onderzoek voldoende anatomische informatie verschaffen om de diagnose ‘hernia’ te stellen. Op de CT-scan is de hernia namelijk zichtbaar, evenals de beknelling van de zenuwwortel.
Dit onderzoek is zo langzamerhand in vrijwel alle ziekenhuizen in Nederland mogelijk en heeft de caudografie van de eerste plaats verdrongen. In de meeste gevallen zal het mogelijk zijn om met een MRI de diagnose ‘hernia’ te stellen. Met MRI wordt de hernia zichtbaar, alsook de beknelling van de zenuwwortel.
De operatie
Niet iedere hernia hoeft geopereerd te worden. Voorop moet staan dat de patiënt klachten moet hebben die door de hernia kunnen worden verklaard. Als dat het geval is dan is nog maar voor 1 op de 7 patiënten operatie aangewezen. Bij het leeuwendeel van de patiënten verdwijnen de klachten vanzelf, ondersteund met fysiotherapie, gedoseerde rust en pijnstillers. Zo langzamerhand is duidelijk geworden dat een rustkuur (10 tot 14 dagen platte bedrust) geen bijdrage levert tot een eventueel herstel. Vanwege het gunstige natuurlijk beloop van een hernia moet men dus niet te snel besluiten tot operatie. Een operatie, hoe weinig ingrijpend die ook kan zijn, beschadigt de rug. Dit moet niet nodeloos gebeuren, want ook de afwijking op de foto kan vanzelf verdwijnen. Het tijdstip van operatie hangt in grote mate af van de ernst van de pijn. In het algemeen houdt men aan niet eerder dan na 6 weken te opereren, tenzij er spoed vereist is (zie verderop). Vallen de pijnklachten wel mee dan wordt vaak langer afgewacht. Dan nog is het zo dat in de meeste gevallen (ongeveer 70%) met fysiotherapie, gedoseerde rust en pijnstillers de herniaklachten over gaan. Wanneer de klachten blijven bestaan, zal men in het algemeen toch wel binnen 6 maanden adviseren te opereren, omdat gebleken is dat het herstel bij lang wachten ook langer kan duren.Het is van groot belang dat aan de patiënt in de acute fase van een hernia wordt uitgelegd dat het “natuurlijke beloop” meestal gunstig is. Weliswaar kan dat betekenen dat er enkele weken heftige pijnklachten ( eventueel ook met krachts- en gevoelsvermindering) bestaan, maar in de meeste gevallen gaat dat in de loop van enkele weken voorbij (vaak zijn in die fase pijnstillers nodig). Operatieve behandeling is dus meestal niet nodig. Doordat patiënten tegenwoordig in toenemende mate geneigd zijn naar eigen inzicht onderzoek (MRI) en behandeling in gang te zetten, eventueel daarbij gesteund door zogenaamde “wachtlijstbemiddeling”, bestaat het risico dat al in de acute fase van een hernia (dat is binnen 4 tot 8 weken na het ontstaan van de (pijn)klachten) operatie wordt voorgesteld. Vaak worden dergelijke operaties in een privé kliniek aangeboden, waar ten behoeve van de bedrijfsvoering commerciële belangen een grote rol spelen. Er bestaat een reëel risico dat, nog voor de patiënt van het gunstige natuurlijke beloop heeft kunnen profiteren, een operatieve behandeling wordt uitgevoerd. Dergelijke ontwikkelingen leiden niet alleen tot een ongewenste toename van het aantal herniaoperaties, maar bovendien ook tot sterke stijging van de kosten van de gezondheidszorg. Bovenal wordt de patiënt op deze wijze blootgesteld aan de risico’s van een operatie die mogelijk niet noodzakelijk is!
Er zijn twee soorten operatie-indicaties:
Absolute operatie-indicatie
Hiermee wordt bedoeld dat er ernstige of snel opgetreden uitvalsverschijnselen zijn van de zenuw of een groep zenuwen. Bijvoorbeeld bij ernstige verlammingsverschijnselen van spiergroepen van de benen, of bij verlies van controle over de urineblaas, dit laatste ten gevolge van beknelling van de cauda.
Relatieve operatie-indicatie
Dat is het geval als de patiënt zo veel last heeft van pijn, dat hij/zij hierdoor niet meer goed kan functioneren. Het (subjectieve) klachtenpatroon geeft dan de doorslag, omdat het de patiënt zelf is die aan geeft “dat het zo niet verder kan”. In de meerderheid van de gevallen dat wordt overgegaan tot operatie van een hernia gaat het om patiënten die kampen met aanhoudende en/of onverdraaglijke pijn in het been.
De hernia operatie wordt meestal uitgevoerd onder volledige narcose, hoewel de ingreep ook nogal eens onder “plaatselijke” verdoving (ruggenprik) wordt verricht. De keuze hangt sterk af van de persoonlijke voorkeur van de neurochirurg die de operatie zal verrichten. De patiënt ligt tijdens de ingreep in knie-elleboog houding (salaam-houding), op de buik, of in zijligging. Midden boven de wervelkolom, precies boven de plaats waar de hernia zit, wordt in de lengterichting een huidsnee van voldoende lengte gemaakt. Daaronder worden de lange rugspieren losgemaakt van het doornuitsteeksel en de boog van de ruggenwervel, en naar opzij geschoven. Daardoor wordt de weefselband zichtbaar die tussen de twee aan elkaar grenzende wervelbogen zit. Deze band wordt ingesneden en gedeeltelijk verwijderd, zodat de operateur toegang krijgt tot de inhoud van het wervelkanaal. Hier bevinden zich de zenuwwortels en ook de hernia. Vervolgens worden de hernia en de beknelde zenuwwortel opgezocht. Meestal bevindt de uitstulping zich onder de zenuwwortel, soms ligt er ook een afgebrokkeld stuk van de tussenwervelschijf los in het wervelkanaal. Deze wordt verwijderd en de uitpuiling onder de zenuwwortel wordt weggenomen. Hierna wordt, via een opening die in de tussenwervelschijf wordt gemaakt, het binnenste deel van de tussenwervelschijf zo goed mogelijk verwijderd. Dit wordt gedaan om de kans op hernieuwde uitpuiling (een zogenaamd “recidief”) van de tussenwervelschijf zo klein mogelijk te maken.
Na de operatie gaat de patiënt naar de uitslaapkamer om bij te komen uit de narcose. De eerste uren na de operatie moet hij/zij plat op de rug blijven liggen. De pijn in het been is meestal direct na de operatie verdwenen of reeds aanzienlijk afgenomen. Rond de 3e dag na de operatie is er vaak een kortstondige terugkeer van de uitstralingspijn. Dit is het gevolg van zwelling van het weefsel in het gebied waar de operatie heeft plaatsgevonden. Deze napijn is na een paar dagen weer verdwenen. Het dove gevoel voelt men vaak sterker dan voor de operatie, omdat de pijn immers weg is. Vaak verdwijnt ook de doofheid, maar dat is nooit van tevoren te voorspellen. Ook verlammingsverschijnselen verbeteren vaak na operatie, maar helaas niet altijd. Rugklachten kunnen eveneens verdwijnen, maar over het algemeen heeft operatie daarop weinig invloed. Rugpijn alleen (zonder verschijnselen van zenuwwortel prikkeling) is dan ook vrijwel nooit een indicatie om over te gaan tot operatie, ook al omdat daar andere oorzaken aan ten grondslag kunnen liggen.
Operatie risico’s
Zoals bij elke operatie zijn er ook bij de herniaoperatie zekere risico’s. De kans dat die optreden is echter zeer gering. De hernia operatie is voor een neurochirurg een “routineoperatie”, die jaarlijks vele tientallen malen wordt uitgevoerd. Desalniettemin kan er altijd toename van de uitvalsverschijnselen (verlamming, gevoelsverlies) optreden, meestal ten gevolge van het moeten manipuleren aan een zenuwwortel die lang in de knel heeft gezeten. Een ontsteking van de wond of van de tussenwervelruimte komt een enkele keer voor, en ook nabloeding in het operatiegebied kan optreden. Soms ontstaat er door het manipuleren een gaatje in de durale zak of in het vlies dat rondom de zenuwwortel zit. Daarlangs kan dan lekkage van “hersenvocht” optreden. Als dat het geval is dient de patiënt na de operatie 5 dagen platte bedrust te houden, zodat het lichaam er voor kan zorgen dat het lekje dichtgroeit. Na die 5 dagen kan dan pas worden gestart met het mobiliseren, zodat het bij deze patiënten een paar dagen extra kost voordat ze voldoende in de benen zijn om weer naar huis te kunnen. Het volksgeloof wil dat veel patiënten na een herniaoperatie voor de rest van hun leven in een rolstoel belanden. De kans daarop is echter nihil.
Wat heeft u nodig als u bij ons op consult komt?
Neurochirurgie: Een verwijzing van uw behandelend neuroloog (uw huisarts is helaas niet voldoende). Tevens een recente MRI scan van uw lage rug, deze mag niet ouder zijn dan 3 maanden.
Besluit u tot operatie bij ons, graag uw apotheek toestemming geven voor het LSP (Landelijk Schakel Punt). Dit is nodig om eventuele medicatie op te vragen of voor te schrijven.
Uw behandeling wordt volledig vergoed door uw zorgverzekeraar.
Heeft u meer informatie nodig?
Ons team staat voor u klaar!
Waarderingen hernia operatie van onze patiënten op Zorgkaart Nederland
Rughernia 30-8-2023
Stenose 29-8-2023
Geplaatst op: 29-08-2023 – StenoseZeer goede voorlichting. Eerlijk zonder terughoudendheid. Duidelijk wat de voors en tegens van de operatie kunnen zijn. Bijzonder vriendelijk.
Rughernia 21-8-2023
Geplaatst op: 21-08-2023 – RugherniaZeer tevreden over de kalmte en kundigheid van de arts en zijn team, de tijd die het verzorgend personeel voor mij nam. Ook de wachttijd is kort, echt ’n aanrader dit medisch centrum!
Rughernia 13-8-2023
Geplaatst op: 13-08-2023 – RugherniaIk ben snel na het eerste contact met dhr. Moayeri geholpen. Door de snelheid had ik behoefte om nogmaals kort e.e.a. te bespreken. Nav hiervan nam dhr. Moayeri de tijd om nogmaals alles door te spreken wat mij gerust stelde. Ook tijdens mijn opname, voor de operatie, heb ik het contact als prettig- en professioneel ervaren. Direct na de operatie verminderden de pijnklachten. Kortom, ik zou dhr. Moayeri aan iedereen aanbevelen!
Rughernia 6-8-2023
Geplaatst op: 06-08-2023 – RugherniaErg aardige arts, die goed luisterde, alles duidelijk uitlegde en ook heel ‘gewoon’ en grappig kon zijn. Kundige arts ook
Rughernia 1-8-2023
Geplaatst op: 01-08-2023 – RugherniaDoor Dr. R. van Rolde binnen het PMC te Rotterdam geholpen aan een dubbele rug-hernia op L4/L5 niveau. Inmiddels al voor de derde keer geopereerd, en dit maal dus in het PMC. De arts is zeer deskundig, een man van weinig woorden, maar wel direct to the point. Na het consult een behandelplan/advies gegeven en binnen 4 weken (!) geopereerd. Uiterst tevreden over de behandeling ter plaatse en uitleg over het vervolgtraject. Direct na de operatie was de vervelende zenuwpijnen in de benen verdwenen. De arts heeft duidelijk uitlegt wat er is gedaan tijdens de operatie.
Kortom, de arts én het klinisch centrum zijn zeer aan te raden wanneer een behandeling noodzakelijk is.
Rughernia 27-7-2023
Geplaatst op: 27-07-2023 – RugherniaWe werden op professionele wijze geholpen. Korte wachtlijst en kon binnen een maand geholpen worden. Met een fantastisch resultaat. Geen pijn of prikkels meer. Dhr. Harhangi heeft me op voortreffelijke wijze geholpen. Zeer deskundige neurochirurg
Stenose 12-7-2023
Geplaatst op: 12-07-2023 – StenoseEindelijk na 7 helse maanden verlost van mijn rug/kanaalstenose door dr. Schroder. De pijn is in de laatste 2 maanden zo verergerd dat geen enkele pijnstiller mijn pijn (dag en nacht) kon weg nemen. Reste mij alleen nog maar een operatie waar ik voorheen heel huiverig voor was.
Met de kennis van achteraf en de pijnloze dag na de operatie zeg ik “had ik maar gelijk de operatie aangedurfd”. Dan was mij veel pijn bespaard gebleven. Een operatie in de rug blijft een enge gedachte, maar als je zoveel pijn hebt dag en nacht dan komt een operatie als verlossing. Dank voor heel team Park medisch Centrum voor de goede zorgen. Ik kan de expertise, kundigheid. proffesionaliteit maar zeker ook de menselijkheid van dit hele team iedereen met rugklachten adviseren.
Stenose 15-6-2023
Geplaatst op: 15-06-2023 – StenoseAllemaal 10en ziet er , voor mijn doen, vreemd uit. Maar ik kan niet anders. Ik had een half jaar dat ik per dag slechter en met toenemende pijn liep en ik vroeg me af waar dat heenging. Maar de voortvarende aanpak en hoe dr Schroder sprak over de ingreep aan mijn rug en duidelijkheid van de risicos gaven me onmiddelijk vertrouwen. En terecht, het is nu een week na de operatie en ik moet me realiseren dat de wond nog een tijd nodig heeft om geheel te genezen, anders zou ik nu continu buiten lekker wandelen. Niks meer pijn , niks meer loodzware kuiten, gewoon weer ouderwets.
Dank voor uw fantastische werk!
Rughernia 26-5-2023
Geplaatst op: 26-05-2023 – RugherniaGemotiveerd personeel, van schoonmask tot chirurg. Vriendelijk behandeld zowel telefonisch als op locatie. Als het dan toch moet, dan hier!