Een indicatie (reden tot behandeling) waar geen twijfel of discussie over bestaat is de z.g. instabiliteit van de wervels. Hieronder wordt verstaan dat de wervels onvoldoende onderling verband met elkaar hebben en dus min of meer “los” van elkaar liggen. Deze instabiliteit kan bijvoorbeeld het gevolg zijn van een fractuur (breuk), een tumor (gezwel) of door artrose (slijtage). Ook kan door een onvoldoende samenhang aan de achterzijde een afglijden van een wervel ten opzichte van de erboven of eronder gelegen wervel optreden (spondylolisthesis). Dit kan zowel op basis van een aangeboren aanlegstoornis als door “slijtage” in de loop van het leven optreden.
 
Bij instabiliteit die het gevolg is van slijtageprocessen ofwel degeneratieve veranderingen is het niet altijd noodzakelijk om een spondylodese te verrichten. Dit zijn in feite verouderingsverschijnselen die zich bij de één sneller voltrekken dan bij de ander. De verschijnselen bestaan vooral uit het minder elastisch worden van de discus (tussenwervelschijf), uit woekering van het bot bij de gewrichtjes tussen de wervelbogen (facetgewrichten) en/of uit verdikking van de band (ligament) die zich tussen de bogen uitstrekt. Hierdoor kan een vernauwing van het wervelkanaal ontstaan en bovendien soms een veranderde stand van de wervels ten opzichte van elkaar. Soms bestaat er ook vergrote beweeglijkheid tussen de wervels ten opzichte van elkaar.
De vraag is of een veranderde stand door slijtage of een vergrote beweeglijkheid als instabiliteit beschouwd moet worden en of er een noodzaak tot spondylodese bestaat. Ook is er geen eenstemmigheid over wat nu als “vergrote beweeglijkheid” moet worden beschouwd. Soms kan er worden besloten om alleen een decompressie te verrichten. Er bestaat wel een kans dat er in tweede instantie alsnog een spondylodese moet worden verricht bij terugkeer of persisteren van de klachten. De verschillende mogelijkheden en uw persoonlijke situatie worden poliklinisch met u besproken door uw behandelend neurochirurg Jasper Wolfs.
 
Een spondylodese operatie wordt in de regel niet verricht voor alleen rugpijn. Vaak is de oorzaak van rugpijn niet goed op een MRI-scan te zien. In zeer specifieke gevallen kan een indicatie voor een spondylodese worden gesteld indien er 1 tussenwervel dusdanig versleten is dat de rugpijn hierop is terug te voeren met bepaalde kenmerken die op een MRI worden gezien. Er blijft dan wel een kans dat de operatie weinig effect heeft op de rugpijn. Terughoudendheid met een spondylodese voor rugpijn is dan ook aan de orde.

Bij een moderne spondylodese worden schroeven in de boogvoeten van de wervels gedraaid tot in het wervellichaam. Deze schroeven worden verbonden met staven aan de achterzijde van de wervels (de rugzijde). Vanuit de achterzijde wordt de hele tussenwervelschijf verwijderd en vervangen door bot en ‘cages’ die met bot gevuld zijn. Het bot is afkomstig van de weggenomen wervelboog. Dit bot zorgt ervoor dat de wervels aan elkaar vastgroeien voor extra stevigheid. In Park Medisch Centrum wordt door neurochirurg Jasper Wolfs gebruik gemaakt van het nieuwste systeem van Globus Medical. De schroeven en cages die gebruikt worden zijn gemaakt van Titanium.

“Cages”. In de jaren tachtig kwamen de “cages” op de markt. Dit zijn kooitjes, gemaakt van koolstof, titanium of kunststof. Ze worden geplaatst tussen de wervels na het verwijderen van de tussenwervelschijf. De schroeven zorgen voor een stabiele constructie.

De benadering is hetzelfde als bij een gewone herniaoperatie. Na het vrijleggen van de zenuwwortels door verwijderen van de wervelboog en ligamenten en vaak (een deel van) het gewricht, eventueel gecombineerd met het verwijderen van de tussenwervelschijf, kan de fixatie plaatsvinden met cages, schroeven en staven. De fixatie is meteen oefenstabiel, één van de grote voordelen van de methode. Er hoeft geen korset te worden gedragen na de operatie. De schroeven en platen zorgen voor een stevige onbeweeglijkheid van het segment, zodat dit kan vastgroeien. Dit duurt ongeveer zes tot twaalf maanden, zodat daarna het spondylodesemateriaal eigenlijk niet meer nodig is. De schroeven worden echter zelden of nooit verwijderd.

De afbeeldingen tonen een fixatie van de onderste lendenwervels aan het heiligbeen. Meestal is het vastzetten van 2 wervels afdoende. Voorafgaand aan de fixatie wordt de wervelboog en tussenwervelschijf verwijderd.
 
De duur van de operatie hangt af van het aantal wervels dat de chirurg vastzet. Meestal duurt de operatie iets meer dan een uur.

In grote lijnen zijn de risico’s hetzelfde als die van iedere rugoperatie. Daar komen echter de risico’s bij die samenhangen met het inbrengen van het materiaal en met het materiaal zelf. Er moet soms iets meer gemanipuleerd worden met de zenuwen, wat tot uitval van functie (doof gevoel, krachtsvermindering) kan leiden. Het materiaal zelf kan losraken, breken of verschuiven. Ondanks een zorgvuldige techniek en veel ervaring zijn dit soort complicaties niet volledig te vermijden, maar gelukkig wel betrekkelijk zeldzaam.

Bij een goede indicatie om een spondylodese operatie te verrichten zijn de resultaten met betrekking tot been en rugpijn heel goed. Veel patienten knappen heel goed op na een spondylodese operatie. Wanneer een spondylodese plaatsvindt voor uitsluitend rugpijnklachten zijn de resultaten over het algemeen slechter. Dit komt omdat de indicatie voor de operatie onduidelijk is en maar zelden een zo duidelijke indicatie wordt gezien dat een operatie door een ervaren wervelkolomchirurg als zinvol zal worden beoordeeld. Dit maakt dat het succespercentage van een spondylodese voor alleen rugpijn 60-70% is.
 
Het resultaat blijft bij rokers duidelijk achter. Ook het bereiken van een stabiele benige verbinding lukt bij deze groep patiënten minder goed. In de Verenigde Staten wordt de operatie bij rokers dan ook in veel gevallen niet gedaan! Stoppen met roken voor een spondylodese operatie wordt derhalve ook ernstig geadviseerd.

Door de goede resultaten van een spondylodese wint deze operatie snel aan populariteit. Bij de onbetwiste instabiliteit door fracturen, tumoren of bij een duidelijke afglijding is de operatie een belangrijke verbetering door de snelle mogelijkheid tot belasten en daardoor kleinere kans op een trombosebeen. Hoe zorgvuldiger de patiëntenselectie, hoe beter het resultaat. Voor sommige patiënten is het een “laatste redmiddel”. Ze hebben al van alles geprobeerd, zijn ten einde raad en hebben daarom soms te hoog gespannen verwachtingen van een ingreep. Men dient dit goed van tevoren te bespreken en te bedenken.
Dit alles zal aan bod komen tijdens het poliklinisch consult met uw behandelend neurochirurg Jasper Wolfs.

Wat kan ik van een spondylodese operatie verwachten?
Na een spondylodese operatie begint het herstel vrij snel. Een paar uur na de operatie mag u uit bed en gaan lopen. Met name de rugpijn kan echter best 6-8 weken aanhouden. Ook de beenpijn kan nog regelmatig optreden. Meestal zal na 6-8 weken een duidelijke verbetering merkbaar zijn. De poliklinische controle vindt telefonisch plaats na 8 weken. De herstelperiode is echter best verschillend. Sommige patienten ervaren heel snel geen rug en beenpijn meer. Sommigen hebben nog wel een paar maanden na de operatie rug- en beenpijnklachten.
 
Wanneer kan ik weer gaan werken?
De herstelperiode en wanneer weer kan worden begonnen met werken hangt af van meerdere factoren. De benodigde herstelperiode zal ook met uw arbo arts worden afgestemd. Type werk en individuele verschillen zijn belangrijke factoren.